Morzyca – Blumberg

Morzyca (ostatnia nazwa niemiecka Blumberg). Wieś sołecka położona 4,3 km na płn. zach. od Dolic.
Spotykane nazwy: Blomenberg 1339 PU X 5741; Blomenberch, Blomenbergh 1441 HP 173; Blomberge 1456 HP 177 (RP 170), 1441, 1618 Lub, 1633 Pis; Blumenberg 1780 Schm, 1918 Rav; Blumberg 1817 Cursch; Morzyca, Blumenberg 1951 Rospond 198; Morzyca Mp 25, Wykaz 19.
Morzyca to wieś, która pojawiła się w źródłach pisanych 10 X 1339 r. pod nazwą Blomenberg. Wtedy to po raz pierwszy wspomniano istniejący tutaj kościół parafialny.
kosciol_morzyca
Kościół – szczyt wschodni od wewnątrz. Fot. mgr W. Wojtkiewicz. 08.1957 r.
W 1390 r. wspomina się mieszczanina stargardzkiego Henryka Blumenberg, lecz nie ma potwierdzenia, że pochodził z Morzycy. St. Kozierowski wymienia także uroczysko Morzyca (Moritzen Pohl) i lokalizuje je na swojej mapie KA (Szczecin C 4) po wschodniej stronie Dolic.
Etymologia nazwy niemieckiej Blumberg: topograficzna złożona z apellativum Blumen „kwiat” z apellativum Berg „góra” (zrost apellativum Blumen z apellativum Berg).
Przejściowa nazwa miejscowości w latach 1945-1948: Kwiatków Słowiański, Słowiański Kwiatków, Kwiatków. Niemieckie Blume „kwiat” błędnie skojarzono z „villa Blomenberch teutoncales et slavicales”, wspomnianą w 1289 r. pod Pieńkuniem nad Odrą. O mylnym zlokalizowaniu Niemieckiej i Słowiańskiej Blomenberch w powiecie pyrzyckim, przy użyciu urzędowej nazwy Morzyca znajdujemy informację w Dziejach Szczecina.
Etymologia nazwy przejściowej Kwiatków: nazwa ta jest kalką z adaptacją słowotwórczą nazwy niemieckiej. Apellativum Blume „kwiat”, sufiks -ów- zastąpił człon Berg „góra”.
Nazwę urzędową Morzyca otrzymała najpierw stacja kolejowa od ww. uroczyska Morsphul, lub Moritzen pohl k/Dolic, rozwiązanego przez St. Kozierowskiego jako Morzyca, gdyż pochodzi od słowiańskiego morawa, morina, morice „podmokły teren, mokradło”. Następnie nazwę tę Komisja rozciągnęła także na wieś.
Etymologia nazwy Morzyca: można ją interpretować jako pseudoetniczna oznaczająca ludzi mieszkających nad morzem, oraz jako nazwa pseudotopograficzną z sufiks –ica- od rekonstruowanego apellativum *morava „teren podmokły, trawiasty, mokradło”.
Przypuszcza się, że Morzyca, w której w 1339 r. odnotowano kościół parafialny była już wtedy posiadłością Wedlów. W XV w. wspomniano tu drobne rodziny rycerskie (1441 Ebel Schwan, 1491, 1507 Jürgen Schwan, 1456 Bartłomiej Fürstenfelt, 1475 Fryderyk v. Hindenburg. W 1493 r. patronat nad parafią sprawowali bracia Jan, Joachim (dziad znanego kronikarza z Morzycy) i Dionizy Wedlowie.
ruina_kosciola_morzyca
Ruiny kościoła. Fot. inż Stefan Kwilecki. 09.1961 r.
Ojciec znanego kronikaraz Joachima – Otto von Wedel lat służył na dworze książęcym w Szczecinie, a następnie w 1551 r. przejął dobra morzyckie po bracie Krzysztofie. Joachim von Wedel (kronikarz) w 1573 r. odziedziczył majątek po ojczymie Haso von Wedel i w latach 1587-1588 wybudował renesansowy zamek (dom bramny). W 1606 r. ufundował także wczesnorenesansowy kościół (niewielka salowa budowla na rzucie prostokąta z kamienia i cegły, bez wieży).
kosciol_morzyca
Ruina kościoła; lata 60.
W drodze dziedziczenia w 1670 r. Morzyca przeszła na rodzinę von Papstein. Od 1844 r. znana jest tu rodzina Schneider, następnie od 1850 r.  jako właściciel występuje Emil Kühn z Berlina.
W połowie XIX w. Morzyca składa się z majątku rycerskiego oraz wsi chłopskiej z kościołem filialnym Rzeplina: – majątek: obszar 3 708 mórg ziemi, 19 domów, 24 budynki bez podatku, 2 fabryczne (gorzelnia), 231 mieszkańców; – wieś: obszar 1 186 mórg ziemi (15 posiadaczy), 6 dużych gospodarstw chłopskich, 4 zagrodnicze, trzech chałupników, majątek wójta, działała szkoła, kuźnia, cegielnia. Łącznie mieszkało 160 osób.
dwor_morzyca
Litografia; dwór w Morzycy
W latach 50. XIX w. odnotowano tu pożar wsi. Po tym czasie powstało nowe wybudowanie przy drodze do stacji kolejowej.
W 1871 r. wieś liczyła 30 gospodarstw domowych, 171 mieszkańców, a majątek 31 gospodarstw domowych i 197 mieszkańców.
W końcu XIX w.  (od 1862 r.) majątek rycerski stanowił własność
Karola von Holtzendorf; areał wynosił 1 051 ha, działała gorzelnia i cegielnia, hodowano głównie owce (ok. 1 600 szt.) i bydło (200 szt.).
morzyca_pocztowka
Pocztówka z Morzycą. Dwór i widok na wieś.
W latach 20. XX w. właścicielem majątku był Kurt Braune (1880-1942), zmarł 29 listopada 1942 r. Jego grób znajduje się na miejscowym cmentarzu. W tym czasie we wsi odnotowano kościół, dworzec kolejowy, gorzelnię, młyn (wiatrak przy drodze do Moskorzyna) i przysiółek. Łącznie żyło tu 509 mieszkańców.
Kościół zniszczony po 1945 r., odbudowany w latach 1997-99 (wysiłkiem społeczeństwa oraz przy wsparciu finansowym Rady Gminy w Dolicach i fundacji Opus Dei), poświęcony p.w. bł. Josemaria Escriva (założyciela Opus Dei) 27.06. 1999 r. jako kościół filialny parafii Kolin.
odbudowany_kosciol_morzyca
Kamienno-ceglany, renesansowy, odbudowany z ruiny w latach 1997-1999 kościół z 1606 r. Autorem projektu był Maciej Płotkowiak. 19 czerwca 1999 roku poświęcony jako pierwszy na świecie kościół pod wezwaniem bł. Josemarii Escrivy. Obiekt zabytkowy – nr rej. 247 z 22.10.1957 r.
Udostępnij wpis